Het handenteam van Adelante Kind & Jeugd bestaat uit verschillende disciplines: kinderrevalidatie, fysiotherapie, ergotherapie en bewegingswetenschappen. Het handenteam heeft als belangrijke taak de handfunctie en vaardigheden van kinderen in kaart te brengen door middel van zogenaamde handenteamscreeningen. Kinderen worden verwezen naar het handenteam door een van de collega kinderrevalidatieartsen of door de kinderneuroloog of kinderorthopedisch chirurg. Vervolgens worden de kinderen gezien door een van de kinderrevalidatieartsen van het handenteam.
Verschillende diagnoses
In het handenteam van Adelante Kind & Jeugd worden vooral kinderen/jongeren met een unilaterale (éénzijdige) Cerebrale Parese gezien. Dit zijn met name kinderen met een spastische bewegingsstoornis. Daarnaast zien we kinderen/jongeren met een dyskinesie (onwillekeurige bewegingen), kinderen/jongeren bij wie na de geboorte is geconstateerd dat een arm minder goed beweegt (obstetrische plexus brachialis laesie) en kinderen/jongeren met een unilaterale spastische handfunctiestoornis op basis van een verworven hersenletsel.
Van de kinderen en jongeren met Cerebrale Parese (CP) ervaart 60% problemen met hun handfunctie. De gestoorde handfunctie van kinderen/jongeren met een unilaterale CP is zelfs de belangrijkste motorische beperking gebleken voor de participatie van deze kinderen/jongeren in activiteiten van het dagelijks leven. De gestoorde handfunctie heeft invloed op vrijwel alle aspecten van het leven zoals bij de dagdagelijkse dingen, bij sport, spel, school en later bij het werk.
Meting ernst stoornis en mogelijkheden
Om de ernst van de handfunctiestoornis en de functionele inzetmogelijkheden van de hand te bepalen, verricht het handenteam verschillende metingen. Hierbij kun je denken aan de passieve en actieve bewegingsmogelijkheden van de arm en hand en de kracht (piekkracht, duurkracht, functionele kracht). Ook worden de hulpvragen op het gebied van de tweehandige vaardigheden in kaart gebracht(COPM). Met behulp van video-opnames van gestandaardiseerd spel/handelingen leggen we de daadwerkelijke inzet van de hand en de inzetmogelijkheden van de (aangedane) hand bij tweehandig spel en vaardigheden vast. Ook wordt de sensibiliteit van de handen gemeten. Soms wordt ook de snelheid van bewegen van de handen gemeten met de Jebsen test.
Therapeutische programma's Adelante
Kinderen met een eenzijdige handfunctiestoornis hebben de neiging hun hand in verloop van de ontwikkeling steeds minder te gaan gebruiken, minder dan de hand aan mogelijkheden heeft. Dit fenomeen wordt developmental disregard genoemd. Om dit tegen te gaan is het van belang de inzet van de aangedane hand vanaf jonge leeftijd te stimuleren. Daarnaast is de intensiteit van oefenen belangrijk. Kinderen van een tot anderhalf jaar die leren lopen zetten meer dan 10.000 stappen per dag. Om de inzet van de aangedane hand als ondersteunende hand bij tweehandige vaardigheden te bevorderen, is naar de visie van het handenteam Adelante bimanuele intensief taak-specifieke therapie (BITT) nodig.
Mini-BIMT
Bij de jonge kinderen zal de inzet van de hand in de thuissituatie of het kinderdagverblijf gestimuleerd moeten worden. Hiervoor hebben we het mini-BIMT (bimanuele intensieve motorische therapie) programma ontwikkeld, waarbij we de ouders en de perifeer werkende therapeuten coachen hoe het kind de aangedane hand bij de ontwikkeling van de grofmotorische- (kruipen, zitten met steun van de aangedane hand, komen tot stand met steun) en fijn-motorische vaardigheden (spelen met blokken, duplo, puzzels) zo goed mogelijk in kan zetten. Eventueel wordt de mogelijkheid tot inzet van de hand ondersteund met ortheses, spalken, zodat de duim uit de hand gaat en de mogelijkheid om iets vast te houden met de hand of er iets in te stoppen vergroot wordt. Bij kinderen die gaan starten op school is aanleren van de kleutervaardigheden (kleuren, stiften open maken, knippen, plakken, met lego spelen, broek optrekken en dichtmaken) van belang. Hierbij zijn schoolbezoeken door de ergotherapeute van het handenteam nodig.
BIMT (hand-in-hand survivalkamp) voor jongeren
Voor de jongeren van 12 tot 18 jaar met een unilaterale handfunctiestoornis organiseren we ieder jaar met ons handenteam een hand-in-hand survivalkamp, het BIMT kamp. Dit is een therapeutische programma van twee weken door middel van Bimanual Intensive Movement Therapy (BIMT) dat elke zomer wordt georganiseerd.
Mogelijke doorverwijzing
Afhankelijk van de bevindingen bij een handenteamscreening worden kinderen soms doorverwezen naar het spasticiteitsteam van het MUMC+ voor botuline toxine injecties in de hand. De nabehandeling is dan meestal met een nachtspalk. Ook worden soms kinderen/jongeren doorverwezen voor functie-verbeterende handchirurgie bij het MTMC+.
Deelname handenteam aan de wetenschap
Een aantal leden van het handenteam maakt ook deel uit van het behandelteam Spasticiteit van het MUMC+ dat ook valt onder een door de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra erkend nationaal expertisecentrum.
Naast de klinische taken wordt door verschillende medewerkers van het handenteam ook geparticipeerd in wetenschappelijk onderzoek. Dit gebeurt in samenwerking met het Kenniscentrum Adelante Hoensbroek, de vakgroep revalidatiegeneeskunde, Universiteit Maastricht en de afdeling kinderneurologie, MUMC Maastricht en de universiteit van Hasselt. Landelijk was het handenteam betrokken bij de richtlijn diagnostiek en behandeling van kinderen met een spastische Cerebrale Parese. Nu participeert het handenteam actief in het landelijke CP-net en in de Handen in Elkaar groep.